معرفی تزریق سلول بنیادی

تزریق سلول های بنیادی هم مانند هر روش پزشکی دیگری مزایا و معایب خاص خود را دارد که در این بخش به بررسی مهم‌ترین آن‌ها می‌پردازیم:

مزایای تزریق سلول بنیادی

• استفاده از سلول بنیادی، قابلیت‌هایی را در اختیار پزشکان قرار می‌دهد که تقریبا هیچ ابزار دیگری این توانایی را ندارد. (مثل کلون کردن اندام‌های مختلف)
• یکی از مزایای استفاده از سلول بنیادی بالغ برای درمان بیماری های مختلف این است که میتوان از سلول های بنیادی خود شخص برای معالجه بیماری استفاده کرد. در این روش معالجه خطرها و ریسک‌ها کاهش می‌یباند چرا که بدن بیمار سلول‌های خودش را پس نمی‌زند.
• در صورت استفاده از سلول های بنیادی جنینی، این سلول‌ها می‌توانند به هر نوع سلول بدن تبدیل شوند و بعد از آن، از سلول‌های بنیادی بالغ تطبیق‌پذیرتر باشند.

معایب تزریق سلول بنیادی

• از نقطه ضعف‌های استفاده از سلول های بنیادی میتوان به این مورد اشاره کرد که برخی از آن‌ها از پیش تخصیص‌یافته‌اند؛ به این معنی که سلول های بنیادی خون، فقط به سلول‌های خونی تمایز پیدا می‌کنند و سلول های بنیادی مغز فقط به سلول‌های مغزی تبدیل می‌شوند. (البته این مشکل با استفاده از تزریق سلول های بنیادی جنینی تا حدود زیادی قابل حل است.)
• سلول های بنیادی که در درمان بیماران استفاده می‌شوند، از بدن جنینی به دست آمده‌اند که خود مریض نیست؛ پس این احتمال وجود دارد که بدن بیمار آن‌ها را رد کند.
• طبق برخی تحقیقات اخیر از این روش درمانی در بیماران قلبی استفاده شده و مشخص شده است که در برخی موارد امکان دارد شریان‌های کرونر آن‌ها باریکتر شود.

درمان ضایعات نخاعی به وسیله تزریق سلول بنیادی

آسیب نخاعی زمانی اتفاق میفتد که فرد بر اثر حادثه‌ای مثل تصادف، افتادن از بلندی یا موارد مشابه دچار شکستگی و یا خرد شدن مهره‌های کمرش شود و این امر موجب آسیب‌دیدگی و حتی قطع نخاع شود. در چنین مواردی معمولاً فرد کنترل حرکت برخی از اندام‌های خود مثل دست‌ها یا پاهای خود را از دست می‌دهد.

تا چند سال قبل در چنین مواردی تنها کاری که توصیه و انجام می‌شد، تمرینات فیزیوتراپی بود تا فرد آسیب‌دیده بتواند خود را با شرایطی که دارد، وفق دهد. اما امروزه روش‌های موثری برای این کار ابداع شده‌اند که یکی از آن‌ها درمان ضایعات نخاعی به وسیله تزریق سلول بنیادی است.

در این روش سلول بنیادی بالغ که از بند ناف کودک در حال تولد گرفته شده و از نظر عدم آلودگی به ویروس‌های مختلف، غربالگری شده است به نخاع بیمار تزریق می‌شود تا بافت آسیب دیده را ترمیم کند.

یکی از مسائل مهم در بحث آسیب‌دیدگی‌های نخاعی از بین رفتن غلاف میلین و به دنبال آن، اختلال در عملکرد فیزیولوژیکی رفتاری سلول‌های حاضر در سیستم عصبی مرکزی است. از این رو میلینه شدن مجدد آکسون‌های سالمی که غلاف میلین خود را از دست داده بودند، نقش موثری در درمان ضایعات نخاعی ایفا می‌کند.

عده‌ای بر این باورند توانایی تمایز یافتن سلول های بنیادی رویانی به جمعیت خالصی از پیش‌سازهای الیگودندروسیتی نقش پررنگی در درمان ضایعات نخاعی دارد.

از مزایای استفاده از تزریق سلول بنیادی برای درمان ضایعات نخاعی این است که پس از تزریق هیچ نیازی به تجویز داروهای شیمی درمانی به منظور تحریک مغز استخوان وجود ندارد.

تزریق سلولهای بنیادی چگونه انجام میشود؟

برای تزریق سلول بنیادی دو روش کلی به نام های آتولوگ و آلوژن وجود دارد که به شکل زیر انجام می‌شوند:

سلول درمانی با سلول های بنیادی آتولوگ

در تزریق سلول بنیادی با استفاده از سلول های بنیادی آتولوگ از سلول‌های خود شخص بیمار استفاده می‌شود. این سلول‌ها پس از جداسازی از بافت مورد نظر، در شرایط استریل آزمایشگاه کشت و تکثیر داده می‌شوند. سلول‌های بنیادی به دست‌آمده از این فرایند به صورت مستقیم یا به صورت ترشحات و فاکتورهای به دست‌آمده از سلول های بنیادی به بدن فرد بیمار تزریق می‌شوند.

سلول درمانی با سلول های بنیادی آلوژن

در تزریق سلول های بنیادی به روش آلوژن از سلول های بنیادی یک فرد دیگر استفاده می‌شود. در چنین حالتی ضروی است که از سازگار بودن سلول‌های بنیادی اهدایی اطمینان لازم حاصل شود.

بهترین گزینه برای اهدای سلول های بنیادی در روش آلوژن یکی از اعضای خانواده بیمار یا بستگان درجه یک او هستند. در این حالت از مارکرهای مشخصی برای بررسی سازگاری سلول‌های بنیادی اهدایی با شخص گیرنده استفاده می‌شود تا بهترین و سازگارترین سلول‌های بنیادی برای سلول درمانی مورد استفاده قرار گیرند.

درمان سرطان ها با سلول بنیادی

سلول های بنیادی خون ساز به دلیل قابلیت ترمیم‌کنندگی بالایی که دارند، به عنوان درمان استاندارد بدخیمی‌های خونی به شمار می‌روند.

امروزه امکان درمان سرطان ها با تزریق سلول بنیادی برای طیف سرطان‌های خونی (MM, AML, ALL) فراهم بوده و همچنین برای سرطان‌هایی مثل روده، تخمدان، آپاندیس و سرطان سینه نیز به کار می‌رود.

سلول درمانی در اختلالات ناباروری زنان و مردان

با وجود همه پیشرفت‌هایی که در علم پزشکی شاهد بوده‌ایم، متاسفانه همچنان شاهد برخی مشکلات هستیم که زوج‌هایی را از داشتن فرزند محروم می‌کنند. مشکلاتی که از نقایص ژنتیکی نشات می‌گیرند، بیشتر در این زمینه قابل توجه هستند.

درمان ناباروری با تزریق سلول بنیادی امیدهای تازه‌ای را به علم پزشکی در این زمینه داده است. سلول های بنیادی جنینی انسانی از توده سلولی داخلی بلاستوسیست‌ها مشتق شده‌اند. تحقیقات نشان داده که این دسته از سلول‌های بنیادی می‌تواند در شرایط آزمایشگاهی به سلول‌های زایای اولیه تمایز پیدا کرده، تکثیر شوند و گامت‌های نر و ماده را ایجاد کنند.

به این ترتیب سلول های بنیادی رویانی به عنوان یک روش درمانی تاثیرگذار برای درمان اختلالات ناباروری زنان و مردان مبتنی بر سلول به شمار می‌رود.

نحوه اهدای سلول بنیادی به چه شکلی است؟

کسانی که قصد اهدای سلول بنیادی را دارند، تزریق‌های دارویی را در زیر پوستشان دریافت می‌کنند. این داروها تعداد سلول‌های بنیادی خون را در جریان خون داخل رگ‌ها افزایش می‌دهد تا بتوان آن‌ها را به راحتی استخراج کرد. مصرف داروها معمولاً چند روز قبل از اهدای سلول های بنیادی شروع می‌شود.

در طول فرایند اهدا، خون از طریق یک لوله به نام کانتر در ورید بازو به بیروت جریان پیدا می‌کند. خون از طریق دستگاهی عبور می‌کند که سلول‌های بنیادی را از آن می‌گیرد و دوباره خون را به بدن فرد اهداکننده بازمی‌‌گرداند. به این فرایند آفرزیس گفته می‌شود.

این فرایند سرپایی معمولاً بین 4 تا 6 ساعت زمان می‌برد. البته بسته به اینکه چه تعداد سلول بنیادی نیاز باشد، ممکن است تعداد جلسات آفرزیس بیشتر از یک بار باشد.